Τίποτα δεν τελείωσε, όλα είναι κοινά.
Η Εταιρεία Φάντασμα και ο Πρύτανης Μεσίτης
Η Rosa Nera εκκενώθηκε…είναι καιρός επιτέλους να προχωρήσει η πολυπόθητη- για ορισμένους/συγκεκριμένους/λίγους- επένδυση. Ήδη από το Μάρτιο του 2017, ο πρώην πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης και νυν Υφυπουργός Παιδείας, Β. Διγαλάκης, μέσω της Εταιρείας Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας του Πολυτεχνείου Κρήτης, προχωρά σε δημοπράτηση τριών ιστορικών κτιρίων (κτίριο της κατάληψης Rosa Nera, πρώην Στρατώνες και Φυλακές) μέσω διαγωνισμού με κλειστές προσφορές και αδιαφανείς διαδικασίες.
Τον Άύγουστο του ίδιου έτους ολόκληρο το κτιριακό συγκρότημα μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο εκχωρείται στην εταιρεία «Belvedere Μονοπρόσωπη ΕΠΕ» με σκοπό την ανέγερση μεγάλης κλίμακας πολυτελούς ξενοδοχειακής μονάδας. Η εν λόγω εταιρία έχει καταχωρηθεί στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο στην αρχή του 2017, χωρίς να έχει υποβάλει μέχρι σήμερα ισολογισμό, ενώ εμφανίζει μετοχικό κεφάλαιο μόλις 150.000 ευρώ (!), τη στιγμή που το κόστος της επένδυσης ανέρχεται στα 18 εκ. ευρώ. Ως εταίρος της «Belvedere» εμφανίζεται η κυπριακή εταιρεία «Cydon Group Limited». Αναζητώντας τα ίχνη της εταιρείας αυτής στην Κύπρο βρίσκουμε πως διευθύνεται από μια άλλη εταιρεία, τη «Cyproliaison Limited», η οποία συνδέεται διοικητικά με περίπου 3.000 (!) εταιρείες (ενεργές και ανενεργές) στην Κύπρο. Μία εξ αυτών είναι και η «BH Boutique Hotels Holdings Cyprus Limited», η οποία διαχειρίζεται ήδη το ξενοδοχείο «Ambassador’s Residence» που βρίσκεται λίγα μέτρα μακριά από τα κτίρια που έχει εκμισθώσει το Πολυτεχνείο στην παλιά πόλη των Χανίων[1] καθώς και τουλάχιστον άλλα 2 ξενοδοχεία στην πόλη.
Τρία χρόνια μετά, στις 4 Αυγούστου του 2020, η τωρινή Σύγκλητος αποφασίζει την εκ νέου ανανέωση της σύμβασης με την Belvedere, υποστηρίζοντας ότι τα χέρια της ήταν δεμένα από την προηγούμενη με βασικό επιχείρημα μία υποτιθέμενη επιπλέον αποζημίωση που το Ίδρυμα είναι υποχρεωμένο να καταβάλει σε περίπτωση που το έργο δεν υλοποιηθεί. Το επιχείρημα αυτό πέφτει στο κενό αν ρίξει κανείς μια ματιά στο μοναδικό έντυπο συμβόλαιο που είχε δημοσιοποιήσει ο Β. Διγαλάκης το 2017, το οποίο φυσικά είναι ανυπόγραφο.[2] Στο εν λόγω έντυπο διαπιστώνεται ότι σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης από το Πολυτεχνείο ή τρίτους, το Πολυτεχνείο δε θα ζημιωθεί οικονομικά.
Η εμμονή της Συγκλήτου του Πολυτεχνείου Κρήτης και του Β.Διγαλάκη για τη μη δημοσιοποίηση των φυσικών προσώπων που βρίσκονται πίσω από τη συγκεκριμένη «επένδυση» είναι επιπλέον ενδεικτικό της αδιαφάνειας της διαδικασίας εκποίησης εξ’αρχής. Ποιοι είναι αυτοί στους οποίους εκχωρείται το δικαίωμα άκριτης επέμβασης στο τοπίο και την ιστορία του Λόφου Καστέλι; Ποιοι είναι αυτοί οι οποίοι, ως σύγχρονοι αποικιοκράτες, επιβάλλουν την αλλαγή του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της πόλης, ώστε να προχωρήσουν σε ανέγερση ξενοδοχείου μεγαλύτερη δυναμικότητας που δεν προβλέπεται από τους υφιστάμενους περιορισμούς[3]; Ποιοί είναι αυτοί που για χάρη τους τις τελευταίες μέρες οι οδοί Κανεβάρω και Αγίου Μάρκου βρίσκονται υπό στρατιωτική κατοχή με τους μπάτσους να λειτουργούν ως ιδιωτικοί σεκιούριτι για την προστασία της μπίζνας τους, με τεράστιο οικονομικό κόστος για όλους μας; Ποιοί είναι αυτοί που κατόπιν δικής τους εντολής εκκενώνεται η κατάληψη Rosa Nera που εδώ και 16 χρόνια αποτελεί έναν ελεύθερο κοινωνικό χώρο, σημείο αναφοράς για την πόλη;
Μαθαίνουμε ότι η εν λόγω εταιρία επιδιώκει ακόμη την εκμίσθωση γειτονικών κτιρίων που ήδη λειτουργούν ως τουριστικά καταλύματα. Σχεδιάζει, δηλαδή, την πλήρη τουριστική εκμετάλλευση και έλεγχο της περιοχής. Κατόπιν εντολής της τοποθετούνται κάμερες παρακολούθησης στο δημόσιο χώρο. Καφέ, μπαρ, εστιατόρια και πολυτελείς κλίνες αποτελούν κάποιες από τις χρήσεις που θα αποδοθούν στα κτίρια, χωρίς φυσικά να έχει δημοσιοποιηθεί- ίσως να μην έχει καν εκπονηθεί- σχέδιο γενικής διάταξης. Σε τέτοιο βαθμό ανέρχεται η εμπιστοσύνη της Διοίκησης ενός κατ’ευφημισμό πολιτειακού θεσμού όπως είναι το Πολυτεχνείο Κρήτης σε μια ιδιωτική εταιρία. Σε βαθμό που να παραβλέπει τις εκκλήσεις των αρχαιολόγων περί προστασίας των μνημείων[4] και πλήθος αντιδράσεων της τοπικής κοινωνίας.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα εν λόγω κτίρια παραχωρήθηκαν στο Πολυτεχνείο Κρήτης το 1986 από το Υπουργείο Οικονομικών, έναντι ποσού το οποίο είχε καταβάλει ως δωρεά το ελληνικό Δημόσιο, προς εξυπηρέτηση των κοινωφελούς χαρακτήρα σκοπών του Ιδρύματος. Γεννάται, λοιπόν, εύλογα η απορία: τι δουλειά έχει ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα δια μέσου εκπροσώπων του να προχωρά σε ιδιωτικές συμβάσεις με εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισμού, δεσμεύοντας μάλιστα ένα τόσο ιδιαίτερης σημασίας σημείο της ίδιας της πόλης των Χανίων; Η σχέση του ιδίου με τον ξενοδοχειακό κλάδο είναι άλλωστε προνομιακή, καθώς υπό τον έλεγχό του βρίσκονται δύο ξενοδοχειακές-τουριστικές επιχειρήσεις στα Χανιά.[5]
Γιατί θα παραμείνουμε στο Λόφο
Φυσικά τίποτα από όλα αυτά δεν μας ρίχνει από τα σύννεφα. Η υπόθεση βρωμάει από μίζα, διαπλοκή και διεφθαρμένους τεχνοκράτες. Η «ανάπτυξη» που επικαλούνται συνεπάγεται το κέρδος για τους λίγους και τον αποκλεισμό των υπολοίπων.
Ο λόφος Καστέλι διαχρονικά αποτελούσε κέντρο εξουσίας. Από τους Ενετούς άρχοντες μέχρι τον τούρκο Πασά οι κεντρικές αποφάσεις και η διοίκηση της πόλης ελάμβαναν χώρα στο συγκεκριμένο κτιριακό συγκρότημα. Η θέση παρέμενε άλλοτε στρατιωτικά άλλοτε συμβολικά πόλος έλξης της εκάστοτε εξουσίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι και σήμερα διακυβεύεται κάτι αντίστοιχο. Όλη η παλιά πόλη έχει μετατραπεί σε ένα τουριστικό θέρετρο. Κάθε σπιθαμή ελεύθερου χώρου αποτελεί ευκαιρία για επενδύσεις. Η απόληξή της στο ψηλότερο σημείο απειλείται με την ίδια μοίρα, ως την τελική επικράτηση.
Η μοναδική ιστορικά περίοδος που η πρόσβαση στο λόφο παραμένει ελεύθερη για όλους/ες είναι η δεκαεξάχρονη λειτουργία της κατάληψης. Η κατάληψη είναι η μοναδική χρήση που στην ουσία της διαφυλάττει την μη εμπορευματοποίηση του χώρου, σε μια πόλη όπου ο δημόσιος χώρος συρρικνώνεται από τις περιφράξεις και την καταπάτηση του. Η επιθυμία όσων εδώ και πλέον δέκα μέρες κατεβαίνουν στους δρόμους των Χανίων κατά χιλιάδες και συγκροτούν συλλογικά όργανα συνελεύσεων βάσης είναι ολοφάνερη. Η παραμονή της κατάληψης στο λόφο δεν είναι φετίχ για το κτίριο και την θέση του. Είναι αγώνας για την αξιοπρέπεια.
Στο χώρο αυτό ντόπιοι ή μετανάστες, συλλογικότητες του ελευθεριακού πολιτικού χώρου μέχρι οργανώσεις και ομάδες των μαθητών και φοιτητών και της κοινωνικής αριστεράς πάμπολλες φορές συναντήθηκαν, αντάλλαξαν απόψεις, διαφώνησαν, συνεργάστηκαν. Η συνύπαρξη όλων αυτών διασφάλιζε την ελεύθερη και κοινωνική χρήση του χώρου, την πολιτική συνεργασία για την ενότητα στη βάση του τοπικού κινήματος. Για όσους/ες πέρασαν από την κατάληψη και δεν εστίασαν στην εμπορική αξία που έχει η τοποθεσία, είδαν ότι ο πλούτος που παραγόταν βρίσκεται σε ό,τι μοιράζεται. Από την Βιβλιοθήκη 451 μέχρι τη μπύρα του καφενείου και τις ανοικτές θεατρικές παραστάσεις και βιβλιοπαρουσιάσεις ο πλούτος δεν βρισκόταν μες το κουτί της ελεύθερης συνεισφοράς. Αυτό που εκτιμάται ως πλούτος είναι η ίδια η συνάντηση, το κοινό βίωμα, πολιτικός και καλλιτεχνικός προβληματισμός, η δημιουργία και η αλληλεγγύη μεταξύ των καταπιεσμένων. Οι κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις δηλαδή που υπερβαίνουν συλλογικά το κατακερματισμένο άτομο που αγωνιά για την επιβίωση, για την εργασία, για τη ζωή μέσα σ’ έναν κόσμο ταξικών και διακρατικών ανταγωνισμών.
Η εμπειρία μας από τη συλλογική και συμμετοχική αυτοδιαχείρισης της Rosa Nera μας δίνει το δικαίωμα να υποστηρίζουμε ότι ένα εγχείρημα ανταγωνιστικό προς το υπάρχον πολιτικοκοινωνικό σύστημα είναι εφικτό να οργανώνει αντιστάσεις, να παράγει πολιτισμό. Η κοινωνική επιθυμία και η υπεράσπιση της Κατάληψης Rosa Nera υπερβαίνει πια την ίδια την συνέλευση της. Τα κτίρια και η αυλή στον λόφο Καστέλι θα παραμείνουν όπως έχουν. Θα μαρτυρούν την ιστορία τους στο ελάχιστο των επεμβάσεων, με σεβασμό και ελεύθερη κοινωνική χρήση, με προσωπικό και συλλογικό μόχθο μέσα από τις συνελεύσεις βάσης του τοπικού κινήματος. Από μας θα εξαρτηθεί το τελικό αποτέλεσμα. Από μας θα εξαρτηθεί ο παράδεισος ή η κόλαση που θα χτίσουμε. Η μοίρα μας βρίσκεται στα χέρια μας.
Κατάληψη Rosa Nera, Λόφος Καστέλι, rosanera.squat.gr
[1] Τη μελέτη για το ξενοδοχείο «Ambassador» έχει εκπονήσει το αρχιτεκτονικό γραφείο της Ματθίλδης Σκουλά, στην οδό Νικηφόρου Φωκά 21 στα Χανιά. Την ίδια διεύθυνση παρουσιάζει ως έδρα της και η εταιρεία «Belvedere ΕΠΕ», στην οποία εκχωρήθηκαν τα κτίρια του Πολυτεχνείου.
[2] Άρθρο 11, παράγραφος 11.3, «στην περίπτωση της πρόωρης λύσης της σύμβασης από οποιαδήποτε αιτία οφειλόμενη σε υπαιτιότητα της μισθώτριας ή στην περίπτωση αθέτησης από μέρους της μισθώτριας των προβλεπόμενων στην παρούσα όρων, η Εταιρεία θα δικαιούται την κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής που παραδόθηκε σήμερα με την υπογραφή της παρούσας για την καλή εκτέλεση των όρων της σύμβασης λόγω ρητά με το παρόν συμφωνηθείσας ποινικής ρήτρας.», «ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ | Αυτή είναι η σύμβαση του Πολυτεχνείου με την Belvedere (έγγραφα)», Hanianews, 04/08/2017
[3]Το γραφείο του νυν πρύτανη υπέβαλε, με ημερομηνία 12-02-2018 και αριθμό πρωτοκόλλου 3257, υπόμνημα στην υπηρεσία δόμησης του Δήμου Χανίων για αλλαγή των επιτρεπόμενων χρήσεων γης, ώστε να εξυπηρετηθεί ο σχεδιασμός τους.
[4] Το κτίριο που φιλοξενεί την κατάληψη κηρύχθηκε νεότερο μνημείο με ΦΕΚ /2018/A.A.Π./50/22 Μαρτίου 2018/ ΤΕΥΧΟΣ ΑΝAΓΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ/471
[5] Μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων του, τον Απρίλιο του 2013, ήταν μέλος των διοικητικών συμβουλίων δύο τουριστικών Ανώνυμων Εταιρειών, της «Κορίνα Διγαλάκη Α.Ε. Τουριστικές Επιχειρήσεις» και της «ΝΤΙΕΜ Ανώνυμη Εταιρεία Τουριστική-Διαχειριστική», που εδρεύουν στον πρώην Δήμο Νέας Κυδωνίας. Εκεί βρίσκεται και το συγκρότημα σουιτών και στούντιο «Corinna Mare», της οικογένειας του πρύτανη.