«Ασφυξία για μια ανάσα ελευθερίας»
Δύο διαφορετικές και όμως τόσο όμοιες μεταξύ τους απεργίες πείνας βρίσκονται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή δύο ανθρώπων που διεκδικούν εκπαιδευτικές άδειες για να σπουδάσουν. Πρόκειται για τον Ηρακλή Κωστάρη και τον Νίκο Ρωμανό.
Ο Ηρακλής Κωστάρης είναι καταδικασμένος από το 2002 για την υπόθεση της 17Ν σε ισόβια κάθειρξη και από το 2011 σπουδάζει στο ΤΕΙ Πειραιά παίρνοντας εκπαιδευτικές άδειες, όπως προβλέπει ο σωφρονιστικός κώδικας. Από τον Ιανουάριο του 2014 του απαγορεύτηκε το δικαίωμα στην άδεια, παρόλο που ποτέ δεν έχει παραβιάσει κάποιον όρο. Τώρα, έχει χάσει ήδη ένα εξάμηνο και, αν δεν του παρασχεθεί άλλη άδεια, θα χαθεί όλη η προσπάθεια που έχει κάνει, καθώς με τις νέες ρυθμίσεις για τα πανεπιστήμια διαγράφονται οι φοιτητές που δεν έχουν ολοκληρώσει εγκαίρως τις σπουδές τους. Αυτή τη στιγμή έχει μεταφερθεί στο νοσοκομείο σε ιδιαίτερα κρίσιμη κατάσταση και απειλείται με μη αναστρέψιμες ζημιές, καθώς βρίσκεται ένα μήνα σε απεργία πείνας (από τις 28/10) και έχει χάσει το 17% του βάρους του.
Ο Νίκος Ρωμανός καταδικάστηκε το 2013 σε 16 χρόνια κάθειρξη για ληστεία. Κακοποιήθηκε κατά την ανάκριση και συνδέθηκε από την αστυνομία με τρομοκρατική οργάνωση – κατηγορία που δεν δέχτηκε ούτε ο εισαγγελέας. Μέσα από τη φυλακή έδωσε εξετάσεις και πέρασε στο ΤΕΙ Αθήνας. Μάλιστα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο υπουργός Δικαιοσύνης, θέλησαν να απονείμουν επαίνους και χρηματικά έπαθλα σε αυτόν και άλλους τρεις επιτυχόντες από τις φυλακές. Ο Νίκος Ρωμανός αρνήθηκε τη βράβευση, αναφέροντας ότι αν «προχωρούσε στη συγκεκριμένη ενέργεια θα ερχόταν σε αντίθεση με τις αξίες που πρεσβεύει». Μάλιστα σε μια δημόσια επίδειξη μεγαλοψυχίας, ο Παπούλιας υποσχέθηκε ότι θα βοηθήσει τους κρατούμενους φοιτητές με ό,τι δυσκολίες συναντήσουν στις σπουδές τους. Εκπαιδευτικές άδειες φυσικά δεν δόθηκαν και από τις 10/11 ο Νίκος Ρωμανός βρίσκεται σε απεργία πείνας. Έχει ήδη μεταφερθεί σε νοσοκομείο, όπου οι γιατροί προσπάθησαν -ανεπιτυχώς- να του χορηγήσουν ορό παρά τη θέλησή του.
Από αρκετά «τηλεπαράθυρα» και φυλλάδες διαμόρφωσης γνώμης διαχέεται και επαναλαμβάνεται από συμπολίτες μας η άποψη ότι, «καλά να πάθουν, αφού εγκλημάτησαν τι θέλουν τώρα», και «να εκτίσουν την ποινή τους, μας θέλουν και σπουδές», και άλλα απαξιωτικά.
Ο εγκλεισμός στη φυλακή υποτίθεται ότι γίνεται για λόγους σωφρονισμού και όχι τιμωρίας. Με άλλα λόγια, το κράτος ισχυρίζεται πως ενδιαφέρεται για την ομαλή επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία. Σ’ αυτό το πνεύμα έχουν θεσπιστεί και οι αντίστοιχοι νόμοι (βλ. Σωφρονιστικός Κώδικας, ΦΕΚ Α’ 291/24.12.1999), με ρητή αναφορά στην εκπαίδευση των κρατουμένων, ορίζοντας ότι στόχος της είναι η «απόκτηση ή συμπλήρωση της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων, καθώς και η επαγγελματική κατάρτισή τους». Για παράδειγμα, «η πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για τους νεαρούς κρατούμενους», και προβλέπεται η δημιουργία μονοθέσιων δημοτικών σχολείων εντός των «σωφρονιστικών καταστημάτων». Έτσι, σε διατάξεις του νόμου αναφέρονται οι όροι και οι προϋποθέσεις προκειμένου να διευκολύνονται οι κρατούμενοι που επιθυμούν να σπουδάσουν.
Στην πραγματικότητα όμως το κράτος δεν ενδιαφέρεται για τον σωφρονισμό, ούτε καν την τήρηση των όποιων νόμων του. Παρανομεί τόσο εξόφθαλμα επειδή θεωρεί ότι έχει τη δύναμη να το κάνει.
Όμως η δύναμή του στηρίζεται σε μια ψευδαίσθηση: στην ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας που αυτοεπιβεβαιώνεται όσο περισσότερο γίνεται πιστευτή. Αυτή την ψευδαίσθηση καταρρίπτει μέσα από τη φυλακή ο Κωστάρης και ο Ρωμανός με έναν τρόπο τόσο καθολικό που χτυπά στα θεμέλια του κράτους: «θα διεκδικήσω αυτό το αίτημα με οδόφραγμα το σώμα μου».
Τα παραπάνω εντάσσονται στη γενικότερη σκλήρυνση του καθεστώτος στις φυλακές και στην καταπάτηση των δικαιωμάτων όλων των κρατουμένων. Η αλληλεγγύη στον αγώνα των δύο απεργών, για την ισότητα και το σεβασμό στα δικαιώματα, είναι επιπλέον οδόφραγμα που θωρακίζει αυτό των ανθρώπινων σωμάτων που εξαντλούνται καθημερινά στην απεργία πείνας. Αν και, από τη φυλακή, ο απεργός πείνας Νίκος Ρωμανός, προτείνει και μια άλλη ερμηνεία:
«ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΠΙΘΕΣΗ»